Günümüzde dijital iletişimin artmasıyla birlikte hakaret vakaları daha görünür hâle geldi. Sosyal medyada, iş yerinde, sokakta ya da özel hayatta yaşanan hakaret içerikli eylemler, hem cezai hem de hukuki yaptırımlara tabidir. Hakarete uğrayan kişi hem ceza davası hem de tazminat davası açma hakkına sahiptir.
Bu yazıda, hakaret davası açma süreci, hangi delillerin geçerli olduğu ve maddi ya da manevi tazminat talebi gibi konulara netlik kazandırıyoruz.
Hakaret Suçu Nedir?
Türk Ceza Kanunu’na göre hakaret, bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığını zedeleyebilecek nitelikte söz, davranış veya eylemde bulunmaktır. Suç, mağdurun yokluğunda ya da yüzüne karşı işlenebilir. Yazılı, sözlü, görüntülü ya da internet ortamında gerçekleşmesi mümkündür.
Özellikle sosyal medya üzerinden yapılan yorumlar ve mesajlar da hakaret kapsamına girebilir. Ancak her kaba söz veya eleştiri hakaret sayılmaz. Yargı, “hakaret” sayılabilmesi için belirli sınırların aşılmasını arar.
Hakaret Davası Türleri Nelerdir?
Hakaret içerikli bir fiile maruz kalan kişi, iki farklı dava açabilir:
Ceza Davası (Şikâyet yoluyla): Savcılığa suç duyurusunda bulunularak başlatılır. Şüpheli, yargılama sonucunda adli para cezası veya hapis cezası alabilir.
Tazminat Davası: Hakaret nedeniyle kişilik hakları zedelenen kişi, manevi (ve gerekiyorsa maddi) tazminat davası açabilir.
Bu iki süreç birbirinden bağımsız yürüyebilir. Ancak genellikle birlikte açılması, hem cezai hem de tazminat yönünden sonuç alınmasını kolaylaştırır.
Hakaret Davası Açma Süreci
Hakaret davası açmak için öncelikle bazı adımları doğru takip etmeniz gerekir. Aşağıda bu süreci sade bir dille özetliyoruz:
Şikâyet Süresi
Hakaret suçları “şikâyete bağlı suç” grubundadır. Bu nedenle mağdur, olayı öğrendiği tarihten itibaren 6 ay içinde şikâyet başvurusunda bulunmalıdır. Aksi takdirde ceza davası hakkı düşer.
Suç Duyurusu
Ceza davası açmak isteyen kişi, en yakın Cumhuriyet Savcılığına dilekçeyle başvurarak şikâyetini iletir. Dilekçede olayın tarihi, yer, taraflar ve mümkünse tanık bilgileri yer almalıdır.
Delil Toplama
Davanın başarılı olabilmesi için hakareti ispatlayan deliller çok önemlidir. Mahkeme, delillerle desteklenmeyen iddiaları çoğu zaman dikkate almaz.
Hakaret Davasında Delil Olarak Ne Kullanılabilir?
Hakareti ispatlayan her türlü veri, mahkemede delil olarak kullanılabilir. Ancak delilin hukuka uygun elde edilmesi gerekir. Aksi hâlde delil kabul edilmez. İşte geçerli sayılabilecek bazı delil türleri:
- WhatsApp, SMS veya sosyal medya mesajları (ekran görüntüsü ve tarih bilgisiyle)
- Kamera kayıtları veya ses kayıtları (hukuka uygun kaydedildiyse)
- Tanık beyanları
- E-posta ya da mektup içerikleri
Örneğin bir kişinin sizi sosyal medya üzerinden küçük düşürücü şekilde etiketlemesi ve bunu ispatlayabiliyorsanız, bu içerikler delil sayılabilir.
Hakaret Davasında Avukat Zorunlu mu?
Ceza davası ya da tazminat davası açmak için avukat tutma zorunluluğunuz yoktur. Ancak hakaret vakaları hem teknik hem de hukuki boyut içerdiğinden, bir avukattan hukuki destek almak süreci hızlandırır ve hata riskini azaltır.
Avukat, delilleri uygun şekilde sunar, dilekçeleri usule uygun yazar ve dava sürecini sizin yerinize takip eder.
Hakaret Suçunun Cezası Nedir?
Hakaret suçunun cezası, Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre:
- Temel ceza: 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır.
- Alenen işlenirse: Ceza 1/6 oranında artırılır.
- Kamu görevlisine karşı yapılırsa: Ceza artırılır.
- Dini değerlere saldırı içeren hakaretlerde: Daha ağır ceza verilebilir.
Mahkeme, bazı durumlarda hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) ya da erteleme gibi alternatif yaptırımlara da başvurabilir.
Tazminat Davası Nasıl Açılır?
Hakarete uğrayan kişi, kişilik haklarının zedelendiğini öne sürerek manevi tazminat davası açabilir. Tazminat davası, Asliye Hukuk Mahkemesi’nde açılır. Davacı, maruz kaldığı duygusal zararı anlatmalı ve gerekçelendirmelidir.
Mahkeme, olayın niteliğine, hakaretin kapsamına ve tarafların sosyal durumuna göre tazminat miktarını belirler. Talep edilen tazminatın mantıklı ve ispatlanabilir olması gerekir.
Sosyal Medyada Hakaret Suç Sayılır mı?
Evet. Sosyal medya üzerinden yapılan hakaret içerikli paylaşımlar da hukuken suç teşkil eder. Twitter, Instagram, Facebook gibi platformlar üzerinden yapılan hakaretlerde savcılıklar IP tespiti ve kullanıcı bilgisi talep edebilir. Bu nedenle sanal ortamda yapılan hakaretler de gerçek dünyadaki kadar ciddiye alınır.
Hakaret, kişinin onur ve saygınlığına yönelmiş ciddi bir suçtur. Maruz kaldığınızda sessiz kalmak yerine hukuki haklarınızı kullanmalısınız. Delillerinizi toplayarak hem ceza hem de tazminat davası açabilirsiniz.
Dava sürecinde bir avukata başvurmak, süreci doğru yönetmenize yardımcı olur. Unutmayın, zamanında yapılan şikâyetler, hem kişisel onurunuzu korur hem de karşınızdaki kişiye yasal bir uyarı niteliği taşır.
